Sheila Cussons. Eerste brief uit Barcelona

In om & by Maart/April van 1981 het ek genoeg moed bymekaar geskraap om vir die eerste keer 'n brief te skryf aan Sheila Cussons, iemand vir wie se werk ek sedert my skooljare groot bewondering gekoester het. Synde 'n ongekunstelde plaasseun uit die Waterberge & nie besonder lief vir Aardrykskunde nié, het ek die brief geadresseer na Barcelona, Italië. Tot haar groot vermaak. Die gevolg van my glips was egter dat sy in haar eerste brief pragtig skryf oor Barcelona.

In die jare daarna toe ons korrespondensie al goed gevestig was, het ek opgelet dat sy haar briewe geskryf het met dieselfde sorg & aandag as haar gedigte, & hoe die interpunksie gedryf word deur haar gedagteprosesse & -spronge, & andersom.

Sylvia Plath. Om die briewe te verbrand

Ek het ’n vuur gemaak; ek was moeg
Van die wit vuiste van ou
Briewe en hulle doodsroggel
Toe ek dit te na aan die vullismandjie waag.
Wat het hulle geweet wat ek nie geweet het nie?
Greintjie vir greintjie het hulle oopgerol
Sande waar ’n droom van helder water
Gegryns het soos ’n ontsnappingsmotor.
Ek is nie subtiel nie
Liefde, liefde, en wel, ek was moeg
Van kartondose die kleur van sement of ’n hondetrop
Wat sy haat inhou
Bot, onder ’n bende mans in rooi baadjies,
& die oë & datums van posstempels.

Hierdie vuur mag lek en vlei, maar dit is genadeloos:
’n Glaskas
Waarbinne ek my fingers steek hoewel
Hulle smelt en druip, aangesê word
Om niks aan te raak nie.
En hier is ’n einde aan skryf,
Die rats hakies wat buig en krimp en die glimlagge, die glimlagge
En ten minste sal dit nou ’n goeie plek wees, die solder,
Ten minste sal ek nie gespan word net onder die oppervlak nie,
Stom vis
Met een tin-oog,
Wat kyk vir glinsters,
En my Noordpool ry
Tussen hierdie wens en daardie wens.

Dus steek ek na die koolstofvoëls op my huisrok.
Hulle is mooier as my lyflose uil,
Hulle vertroos my –
Styg op en vlieg, maar verblind.
Hulle sal wegfladder, swart en glinsterend, hulle sal steenkoolengele wees
Maar hulle het niks om te sê nie behalwe enigiemand.
Ek het daarvoor gesorg.
Met die ent van ’n hark
Vlok ek papiere wat asemhaal soos mense,
Ek sprei hulle uit
Tussen die geel blaarslaaie en die Duitse kopkool
Gemoeid met sy vreemde blou drome
Gemoeid met ’n fetus.
En ’n naam met swart rande

Verlep teen my voet,
Kronkelende orchis
In ’n nes van haarwortels en verveling –
Bleek oë, kunsleer-keelgeluide!
Warm reën olie my hare, blus niks.
My are gloei soos bome.
Die honde verskeur ’n vos. Dis hoe dit is
’n Rooi skeur en ’n uitroep
Wat split van sy geskeurde sak en nie stop nie
Met daardie dooie oog
En die opgestopte uitdrukkinng, maar gaan voort
Om die lug te kleur,
En die deeltjies van die wolke, die blare, die water
Vertel wat onsterflikheid is. Dit is onsterflik.


[Vertaal deur Johann de Lange]

Ted Hughes - Laaste brief

Ted Hughes

Wat het daardie nag gebeur? Jou laaste nag.
Dubbel, trippel blootstelling
Oor alles. Laatmiddag, Vrydag,
Die laaste keer wat ek jou lewend gesien het.
Jy’t my brief aan jou verbrand, in die asbak,
Met daardie vreemde glimlag. Het ek jou plan in die wiele gery?
Het dit my vroeër verras as wat jy beplan het?
Het ek dit dit te stiptelik, te haastig beantwoord?
’n Uur later – jy sou weg gewees het
Waar ek jou nie sou kon opspoor nie.
Ek sou weggedraai het van jou geslote rooi deur
Wat niemand sou oopmaak nie
Steeds met jou brief in my hand,
’n weerlig wat sigself nie kon aard nie.
Dit sou elektroskokterapie gewees het
Vir my.
Herhaal oor en oor, die hele naweek,
Elke keer as ek dit gelees het, of daaraan gedink het.
Dit sou my brein omvorm het, en my lewe.
Die behandeling wat jy beplan het had meer tyd nodig.
Ek kan my nie indink
Hoe ek deur daardie naweek sou gekom het nie.
Ek kan my nie indink nie. Het jy dit als beplan?

Jou nota het my te vroeg bereik – dieselfde dag,
Vrydagmiddag, gepos in die oggend.
Die heersende duiwels het dit bespoedig.
Dit was nóg ’n strooitjie van teenspoed
Getrek teen jou deur die Poskantoor
En by jou las gevoeg. Ek het vinnig gestap,
Deur die sneeublou, Februarie, Londonse skemer.
Trane van verligting toe jy die deur oopgemaak het.
’n Bondel raaisels half opgelos. Vroegryp trane
Wat gefaal het om vir my te ontsluit, gefaal het om oor te dra
Wat hulle ware betekenis was. Maar wat het jy gesê
Oor die smeulende brokke van daardie brief
So sorgvuldig vernietig, so kalm,
Wat my jou laat gaan het, en jou gelos het
Om sy asse van jou planne af te blaas – van die asbak af
Waarteen jy sou leun sodat ek kon lees
Wat die dokter se foonnommer is.
My ontsnapping
Het so ’n vervolgde ding geword
Slaaploos, hopeloos, al sy drome uitgeput,
Wat net herower wil wees, net
Wil wegval uit sy eie lugleegte.
Twee dae van niks naloop. Twee gratis dae.
Twee dae in geen kalender, maar gesteel
Van geen wêreld.
Verby realiteit, gevoel, of naam.

My liefdeslewe het dit aangegryp. My verdoofde liefdeslewe
Met sy twee waansinnige naalde,
Wat elk sy eie roos borduur, deurboor en pluk
Aan hulle tapisserie, hulle bloederige tattoeërwerk
Iewers agter my naeltjie,
Trap in daardie moeras van verheerliking,
Twee dol naalde, wat hulle steke kriskras,
En uit my senuweedrade
Hulle kleure kies, my omwerk
Binne my eie vel, en elkeen die ánder omvorm
Met hulle self-karikature,

Hulle obsessiewe in en uit. Twee vrouens
Elk met haar naald.

Daardie nag
My dellarobbia Susan. Ek het beweeg
Met die omsigtigheid
Van ’n vlam in ’n smeltdraad. My hele furie
Was ’n versaakte poging om die ou aarde
Op te blaas waar skadu’s buig oor
My verraderlike spoor van as. Ek het genael
Van en van, gesig na agter, ’n film in trurat,
Na wat? Ons het Rugbystraat toe gegaan
Waar ek en jy begin het.
Waarom is ons soontoe? Van alle plekke
Waarom is ons soontoe. Verdorwenheid
In die kuns van ons lot
Het sy verfynings vir jou verstel, vir my
En vir Susan. Solitaire
Gespeel deur die Minotaurus van daardie doolhof
Het selfs Helena ingesluit, in die grondvloerwoonstel.
Jy het haar opgemerk – ’n meisie vir ’n storie.
Jy het haar nooit ontmoet. Min het haar ooit ontmoet,
Behalwe bo-oor die ore en rasende masker
Van haar wolfhond. Jy’t nie eens ’n glimps van haar gehad nie.
Jy het net terugedeins
Toe haar kranksinnige hond sy gewig
Teen haar deur gegooi het, toe ons deur die portaal glip;
En gehoor hoe dit stik aan grenslose Duitse haat.

Daardie Sondagaand het sy haar deur effens oopgemaak
Sy paar toegelate sentimeters.
Susan het die swart oë gegroet, die ongelukkige
Oorgewig, aantreklike gesig, wat uitgeloer het
Oor die kettinkie. Die deur het toegegaan.
Ons kon hoor hoe sy haar tronkbewaarder troos
Binne haar sel, sy hok, waar, dae later,
Sy haar verwoede kapo vergas het, en haarself.

Ek en Susan het daardie nag deurgebring
In ons huweliksbed. Ek het dit nie gesien
Sedert ons daarin gelê het op ons troudag nie.
Ek het haar nie na my eie bed gevat nie.
Ek het gemeen, met jou naweek verby,
Kon jy dalk verskyn het – ’n verrassingsbesoek.
Het jy verskyn, om aan my donker venster te klop?
Dus het ek by Susan gebly, weggekruip van jou,
In ons huweliksbed – dieselfde bed waaruit sy
Binne drie jaar verwyder sou word om te sterf
In dieselfde hospitaal waar, binne twaalf ure,
Ek jou dood sou vind.
Maandagoggend
Het ek haar by die werk afgelaai, in die middestad,
En toe my kar Noord van Eustonstraat parkeer
En teruggekeer na waar my telefoon gewag het.

Wat gebeur het daardie nag, binne jou ure,
Is so onkenbaar asof dit nooit gebeur het nie.
Watter opeenstapeling van jou ganse lewe,
Soos onbewuste inspanning, soos geboorte
Wat beur deur die membraan van elke stadige sekonde
In die volgende in, het gebeur
Net asof dit nie kon gebeur nie.
Asof dit nie besig was om te gebeur nie. Hoe dikwels
Het die telefoon gelui daar in my leë kamer,
Jy wat die gelui hoor in jou gehoorstuk –
Aan beide kante die vervagende herinnering
Van ’n telefoon wat lui, in die brein
Asof alreeds dood. Ek tel
Hoeveel keer jy telefoonhokkie toe gestap het
Aan die onderkant van St George-tuin.
Jy is daar telkens as ek kyk, pas gekoers
Uit Fitzroystraat, oorgesteek
Tussen die opgehoopte walle van vuil suiker.
In jou lang swart jas,
Met jou vlegsel opgedraai agter in jou nek
Loop jy onmagtig om te beweeg, of wakker te skrik, alreeds
Niemand wat stap
Stap met die relings langs onder Primroseheuwel
Na die telefoonhokkie wat nooit bereik kan word nie.
Voor middernag. Na middernag. Weer.
Weer. Weer. En, teen dagbreek, weer.

By watter posisie van die die wysters op my polshorlosie
Het jou laaste poging,
Alreeds onherroepelik verby
Waar ek dit sou kon hoor, die kussing
Op daardie leë bed geskud? ’n Laaste keer
Ligweg aan my boeke geraak, en my dokumente?
Toe ek daar aangekom het, was my telefoon aan die slaap.
Die kussing onskuldig. My kamer het geslaap,
Alreeds gevul met die sneeubeligte oggendlig.
Ek het my kaggel aangesteek. Ek het my manuskripte uitgehaal.
En ek het begin skryf toe die telefoon
Wakkergeskrik het, in ’n babbelende paniek,
En alles onthou. Dit het in my hand tot verhaal gekom.
Toe het ’n stem soos ’n gekose wapen
Of ’n uitgemete inspuiting,
Koel sy vier woorde afgevuur
Diep in my oor: ‘Jou vrou is dood.’

Eerste bladsy van die vroegste weergawe

[Vertaal deur Johann de Lange]

Anne Stewart oor Antjie Krog

t

There is no bread in the house
Anne Stewart

Head full of Antjie Krog after reading
and reading without breakfast, suddenly
I’m hungrier than I’ve ever been, suddenly my head
is a hive of returning bees, an aria, a bulging larder filled
with everything that I might reach for;
                                                      bread,
the bees are shouting for, for tiger loaf cut thickly
and spread thickly with butter and honey or dripping egg yolk,
a mound of ripened brie, but I know
here in this house today there is no bread,
there is only compromise and cereal which,
if I must eat, is what I must eat – but still
the frantic opera of the bees crowding loaded
into the hive, I reach for the big dinner plate,
perfect for cutting on, and the broad flat knife
that feels good in the hand, and I reach into
the small bread bin for the big box of cereal.
                                                                 My hands
are empty, confused, breadless.
They stand back from each other
and stare and when they identify the problem, recognise
the expanse of wanting, they whisper
to each other, unpleasant things about me, about
why I do not fill the house with it, hustle the thrill
of fresh-baked bread into every room, reach and take it
whenever I want to. They don’t talk about you.