Sunday, September 29, 2013

Johann de Lange - Die lywe van woorde

Die Belvédère torso


Die lywe van woorde
Words are so erotic, they never tire of their coupling.
Stanley Kunitz

Vroeg reeds voor ek woorde gehad het vir dinge
het ek taal aan die lyf gevoel & in die monde van vreemdes.
Immer gereed is ek naskool deur onderwysers afgetos, 
ek het my warm kollekte in die palms van predikante gestort,
is afgesuig deur dokters & polisiemanne in uniform
in geparkeerde motors, & kapelane bedag daarop
om die Heilige Vlees te vang in ’n kondoom;
in skoolbadkamers, & later in saunas & storte by die gym,
het ek toegewyd aan sekere spiergroepe gewerk. 
Op Voortrekkerkampe, skoolkampe, & kerkkampe immer jags,
is ek geskommel onder brûe, onder sterlig & skade, 
onder bome, onder stukkende straatlampe 
& op verlate tennisbane snags (die telling altyd zero-stroop). 
Met die geur van sonneskyn & chloor is ek uitgehelp
onder die blou waters van openbare swembaddens 
plesierig die wit gedagtewolkies wat woordeloos wegdryf . . .

Prys openbare vervoer, & die steelse handgrepe aangeleer
agterin skoolbusse, of die beknopte toilette van oorvol skool-
vakansietreine, & prys spitsverkeer waar my mielie 
gerol is deur aantreklike, vreemde tongvalle op deurtog,
deur digters & arbeiders met growwe hande, 
& deur studente met sagte palms & beurse & baie tyd. 
Prys die behendige vingers van haarkappers,
van kantoorwerkers in hysbakke, oorvol parkades 
of roekeloos die dakke van wolkekrabbers.
Ek het my laat vang deur ooms in vrugteboorde, 
& nefies in plaasdamme, deur atlete, spiesgooiers 
& rugbyspelers in nagtelike koshuiskamers, 
in leë skoolsale & op laatnagpawiljoene.

Ek onthou stasietoilette met ou ooms 
& die sterk reuk van pis & Jeyes fluid,
& die twee str8 pelle lus vir mekaar 
maar ek moes middelman tussen hulle lê 
& hulle hande op mekaar se lywe hou & op my,
ek onthou die doofstom mechanic met ’n voël 
deur Michelangelo, wat altyd duim na bo beduie het 
as hy reg is om te kom, & die bukserige vlieënier 
met die bierblikdik piel (goddank ’n bottom) 
wat ek op die lugmagbasis se landingstrook genaai het, 
& al die kreatiewe sessies foonseks Sondagoggende
met ’n lugmagkaptein alleen aan diens in die vlugtoring;
al die soldate op tjie-tjie-enkelbeddens in weermagbarakke,
of op die koel gras tussen die nagbome van die Uniegebou. 
Ek onthou die onderwyser wat Saterdagoggende klokslag 
gekom het vir ’n pak slae met sy eie rottang, 
die rooi riwwe op sy boude, die afdrukke van my hand.

My riem is geruk by tallose piskrippe deur koorsige hande
van alle kleure, oriëntasies, oortuigings & verál tegnieke
terwyl ek kennis geneem het van die wit hiërogliewe & simbole
wat ons vryhand geskryf het teen aluminium & porselein
& wat weggespoel is totdat net herinnerings oorgebly het. 
Op Vadersdag is ek in die begraafplaas afgesuig
deur ’n blommeverkoper, met ’n bos blomme in my hand
want ek kon nie my pa se graf opspoor nie. 
In die winter het ek snags langs die Liesbeek 
studente met koue hande weggehelp, gefrustreer
na ’n date met ’n meisie wat haarself wil spaar,
skaam oor hulle nood, & wat soms saam is huis toe 
waar ons met hande oorkruis mekaar uitgehelp het
terwyl ons lê & porno kyk –

& soms, net soms, was daar epifaniese oomblikke
wat gekom het deur ’n gloriegat,
waar ’n spoeggladde palm, of ’n warm mond, 
of ’n tong die onsegbare gesê kon kry 
in die vlesige samekoms van ’n driftong.

(c) Johann de Lange

Monday, September 16, 2013

Die dood van diere

Tzar & Zachari

Vandat ek kan onthou het ek 'n liefde vir diere gehad. My jare op die plaas het ek altyd iets gehad wat ek hans grootgemaak het, 'n lammer, 'n kalkoen, 'n apie, 'n tarentaal.

Hoewel ek 'n voorliefde het vir katte, het ek grootgeword in 'n familie wat nie katmense was nie, so my eerste kontak met troeteldiere was met honde, & hulle het in my hart gekruip soos net hulle weet hoe. Maar ek het my voorgeneem die dag as ek op eie voete staan, kry  ek vir my 'n kat. En my eerste kat was Gunar, 'n lieflike bruin Burmees. Daarna het ek Vareck gehad, 'n Siamees met die mooiste blou oë & geaardheid, Toulouse, 'n svelte Havanna Brown & Yoshi, my eerste sphynx, ook 'n blue-eyed boy. Aan sy dood dra ek steeds die swaarste. 

Op die oomblik het ek nóg twee sphynx-katte, Zachari & Tzar. 

'n Lewe sonder diere is vir my ondenkbaar, & mense wat nie van diere hou nie is vir my onbegryplik, & nie te vertrou nie. 

Maar saam met die liefde van & vir diere kom ook verantwoordelikheid. En soms moeilike besluite: om nie aan jou eie behoeftes te dink nie, maar aan wat die beste is vir hulle. Almal wat diere in hulle lewens het, ken die pyn van afskeid neem. 

As 'n blyk van waardering vir wat hulle in my lewe beteken het, 'n paar van die verse wat ek  geskryf om hulle lewens te vier.

Die dood van diere
vir Gunar, Vareck, Toulouse & Yoshi

Hoe goed om nié te weet
dat daar ’n einde kom
aan jou bestaan: nie te hoef vergeet

jy leef louter in die japtrap,
sonder aanstons
of weleer. Ons daarenteen

bevolk drie tye tegelyk
& ken berou
& weet ons dade yk.

*

Schrödinger se kat
† Gunar, 1 Junie 2003

In die nanag het ek opgeskrik
& meteens geweet jy’s dood:
eindelik met die heelal kiets,
my katvoet geesgenoot. 

Volgens wette van die wetenskap
verdwyn jy in geen vergetelgat,
maar woon gelyktydig hiér & nié:
‘n opperste kwantumkat. 

Schrödinger was reg: verseël
in vergeet-my-nie se kis, 
oë soos nuutgemunte pennings,
bly jou uiteinde helend onbeslis.

*

In memoriam: Vareck
                                and what I want to know is
how do you like your blue-eyed boy
Mister Death
e.e. cummings

Jou naam het ek ver gaan haal
in koue streke waar die lug oopoog
jóúne naboots. Aan ons sonniger kus
het jou wit pels verdonker & verdig.
Vir elf jaar was jy vertroueling
& vriend; gulhartig van natuur
het jy alle toevoegings tot die gesin
met grasie aanvaar.

Dat ék wat jou liefhet
vanoggend oor jou éinde
moet beslis – op ’n mooi dag
& met die bure se windklokkies
buite – dít was bitter, lieferd.
Toe die laaste druppels uit die naald
in jou mooi lyf wegsypel, het jy
na my opgekyk: jou oë was ver & oop
op streke waar ek nie kan volg,
& jy my vir nou katvoet vooruit loop.

† 12 Desember 1992 - 29 November 2004

*

Brahmaan
vir Yoshi

Om goddelik te wil wees
soos jy, suiwer net gees,
moet ek my glo kwytskeld
van wat my nog hiér hou:

begeerte, honger, ego, geld,
ook verknog-wees-aan-jou.
Hierdie dinge ketting my vas
aan die karma-wiel.

Eers as ek aflê
áls wat ménslik aan my is,
kan ek verlig & veerlig weet

ons is suiwer siel,
& sien ek jou daagliks
stralend langs my kniel.

† 25 Desember 2002 – 12 April 2011

*

Yoshi

† 25 Desember 2002 – 12 April 2011

Lenig, met voor- & agterpote,
die ribbekas, skouerblaaie,
& jou darteldraf ligvoets
stertorent – áls is van die fyn 
rugstring
gesuspendeer,
terwyl jy vórentoe luister, ore gespits,
jou blou oë luisterstil
wat na die muisvoëls luister,
fyn neusvleuels wat tril-
lend die buurtnuus uitsnuffel.
In jou keel klop ’n slag-
aar ritmies, so delikaat gekalibreer
ek kan die bloed van hart-
kamer na hartkamer volg.

Friday, September 6, 2013

Seamus Heaney - Enigiets kan gebeur

Seamus Heaney, 2009 (Foto: Antonio Olmos)

Enigiets kan gebeur. Jy weet hoe Jupiter
meestal sal wag vir wolke om op te steek
voor hy sy weerlig neersmyt? Wel, nét nou
het hy sy donderwa en sy perde laat gallop

oor ’n blou helder lug. Dit het die aarde geskud 
én die verstopte onderaarde, die Styx-rivier,
die kronkelende strome, die Atlantiese kus sélf.
Enigiets kan gebeur, die hoogste torings

omgekeer word, dié in hoë plekke afgeskrik,
dié wat oorgesien is, betrag word. Strop-bek voorspoed
swiep neer, laat die lug snak, skeur die kruin van een áf,
en sit dit bloeiend op die volgende een neer.

Grond gee mee. Die hemele se gewig 
lig van Atlas af op soos ’n keteldeksel.
Sluistene skuif, niks val weer in plek nie.
Telluriese as en vonk-kieme kook weg.

(Vertaal deur Johann de Lange)